Evenals de afgelopen jaren hebben we ook dit jaar deelgenomen aan de herdenkingsreis naar Ravensbrück . 15 leerlingen van HF (6 uit havo 3 en 9 uit vwo) waren op hun motivatiebrief uitgekozen om mee te reizen. Ook JB ging mee met 15 leerlingen, Huygens met 7 en Vonk had 3 leerlingen mee.
We hebben in Berlijn de Bernauer Strasse bezocht, kregen een rondleiding bij het Holocaust monument, bezochten het Holocaust Museum, het Museum am Mauer bij Checkpoint Charlie en de herdenkingsplek voor de Sinti en Roma van Europa; we hebben door de stad gewandeld, reden met de bus langs bekende plekken als de Brandenburger Tor en de Reichstag en de leerlingen brachten zelfstandig een paar uur door bij Alexanderplatz waar heerlijk geshopt kon worden.
Woensdag stond geheel in het teken van herdenken. In de bus werd een documentaire getoond van 4 vrouwen die het Ravensbrückkamp overleefd hebben, waaronder Selma van der Perre die inmiddels 100 jaar oud is. Het werd stil in de bus. De documentaire maakte indruk en de meeste leerlingen waren nerveus, omdat ze niet goed wisten wat ze konden verwachten op deze intensieve dag. In het kamp aangekomen, zijn we in groepen alles gaan bekijken. Onvoorstelbaar, gruwelijk, een onwerkelijke stilte voelden we allemaal. Iedereen heeft een kaarsje neergezet bij de ovens, we hebben bloemen gestoken in de gedenkmuur voor Nederland en hebben zelfgemaakte gedichten voorgelezen. Aan het meer hebben we een minuut stilte gehouden en ook daar een roos achtergelaten. Wat deden de kinderen het goed, maar je zag dat het behoorlijk aankwam allemaal.
In de middag reden we door naar Sachsenhausen. Ook daar weer heel veel indrukken. In tegenstelling tot Ravensbrück staan daar nog veel barakken en is het dus op een andere manier heel indringend. Ik merkte dat vooral de vele persoonlijke spullen indruk maakten op de leerlingen, zoals oorbellen, afgetrapte schoenen, tekeningen, babymutsje en tandenborstels……………….. , maar ook het bezoek aan het crematorium en de Leichenkeller was heel confronterend.
Een zware dag, in de avond hebben we met mijn groep nagepraat. Wat vertel je straks als je thuis bent? Hoe vertel je dit allemaal? Ik heb gevraagd wat ze zwaar vonden, mooi, verdrietig, waar ze aan dachten toen we 1 minuut stilte hielden. En wat ben je dan trots op je leerlingen. Een meisje stond te trillen van de kou, maar kon alleen maar tijdens die minuut denken aan hoe koud de mensen het toen gehad moeten hebben met nauwelijks kleding aan en hoe ze op kapotte schoenen daar elke dag stonden. Een jongen zei dat hij op dat moment een soort dankbaarheid voelde; dat hij elke dag op kan staan in vrede, dat hij kan zijn wie hij wil zijn en geen angst hoeft te hebben. Weer een ander vond het zo fijn dat hij mee was met kinderen van zijn leeftijd en dit alles beleefde met zijn veertigen. “Met mijn ouders zou ik steeds alles op hun manier moeten zien en lezen en beleven, zouden ze steeds op mij gericht zijn en nu voelde ik veel meer vrijheid”. Een meisje zei: “Ik voelde een soort desoriëntatie, uitzichtloosheid, angst en eenzaamheid”…… Deze avond zal ik zelf niet snel vergeten, Wat kunnen onze leerlingen toch prachtig reageren, wat kunnen ze wijs zijn! Dat gevoel had ik ook heel sterk op de donderdagavond toen ze in groepen aan elkaar presenteerden wat deze week ze gebracht heeft. Het emotioneerde mij persoonlijk hoe ze aangaven hoe ze de week beleefd hebben.
Van elke dag heb ik twee leerlingen gevraagd een verslag te maken en Noémie heeft een mooi dankwoord gemaakt waarin ze ook het HF bedankt dat deze mogelijkheid haar geboden is. Daarnaast zullen de leerlingen in groepen aan alle derde klassen vertellen wat hun ervaringen zijn. Dit alles met de gedachte dat we deze geschiedenis nooit mogen vergeten en door moeten blijven geven aan elkaar.
Voor mij was het echt een onvergetelijke week, voelde ik het als een groot voorrecht dat ik deze 15 jonge mensen kon begeleiden in deze week.
De onderstaande foto laat eigenlijk zien waar het deze week over ging: je kwam als mens, als iemand in Ravensbrück aan…..en 2 uur later was je niemand.
Edith Bart (docente Duits)
